Кейде әлеуметтік желілерде жарияланған жаңалықтардың тақырыптары мен мәтіндерінде ерекше белгілер мен өзгеше жазылған сөздерді байқаймыз. Мысалы:
«ӨVДІ», «ЗОРVAДЬI», немесе кейбір сөздерде ағылшын әріптері мен #, * белгілері қолданылады.
Бір қарағанда бұл жазу қатесі сияқты көрінуі мүмкін, бірақ іс жүзінде ол — әдейі жасалған тәсіл.

TikTok, Instagram және басқа да әлеуметтік желілердің өз контент ережелері бар. Кейбір сөздер платформаның сүзгі жүйесінде “қатыгездік”, “зорлық” немесе “өлімге қатысты мазмұн” деп танылып, автоматты түрде бұғатталады. Мұндай жазбалар рекомендацияға шықпай, тіпті парақшаға ескерту түсуі мүмкін.

Осы шектеулерден айналып өту үшін журналистер мен контент жасаушылар сөздерді аздап түрлендіріп жазады. Бұл тәсіл — цензураға ілікпей, маңызды ақпаратты оқырманға жеткізудің бір жолы.

Мысалы:

«ӨЛДІ» → «ӨVДІ» (қазақтың «Л» әрпі ағылшынша V әрпімен ауыстырылады)

«ЗОРЛАДЫ» → «ЗОРVAДЬI» (қазақтың «Л» әрпі V, «Ы» әрпі Ь немесе I таңбасымен жазылады)

Кейде М әрпінің орнына W, Ы орнына I жазылады.

Бұл — ешқандай қате емес. Керісінше, бұл — ақпаратты цензурадан сақтап, қоғамға дер кезінде жеткізудің тәсілі. Әріптерді ауыстыру — “алдау” емес, алгоритмдік сүзгілердің айналасындағы шығармашылық амал.

Журналист үшін бастысы — шындықты айту. Ал егер ол шындықтың жолында бір әріпті “бұрып жазу” керек болса, бұл — шындықтың өзіне жасалған қызмет.

Бердалы Ораз