1 қыркүйек 2025 жылдан бастап Қазақстандағы барлық білім беру ұйымдарында – балабақшадан бастап колледждерге дейін – «Жеке қауіпсіздік» пәні оқытылады.
Бастаманың негізгі мақсаты – балаларды зорлық-зомбылықтан, алаяқтықтан және интернеттегі қауіпті әрекеттерден қорғау, сондай-ақ олардың өмірлік маңызды дағдыларын қалыптастыру.
Әр жас ерекшелігіне сай қауіпсіздік негіздері
Білім беру министрлігінің хабарлауынша, «Жеке қауіпсіздік» сабағы әр жас тобына жеке бағдарлама бойынша жүргізіледі:
-
Балабақша: балаларға жедел қызметтердің телефон нөмірлері үйретіліп, ойын алаңдарында қауіпсіз мінез-құлық ережелері түсіндіріледі.
-
Бастауыш сыныптар: суда және мұзда қауіпсіздік сақтау, бейтаныс адамдардан қорғану, қаңғыбас жануарлармен қарым-қатынаста абай болу үйретіледі.
-
Орта сыныптар: буллинг пен кибербуллингтің салдары, әлеуметтік желілердегі қауіпті әрекеттер, күмәнді шақырулардан бас тарту сияқты тақырыптар қамтылады.
-
Жоғары сыныптар мен колледждер: қаржылық сауаттылық, алаяқтардан сақтану, онлайн-ойындардың қатері, еңбек қауіпсіздігі және заңдық құқықтар түсіндіріледі.
Сабақтар апта сайын сынып сағаты аясында 10 минуттан өткізіледі, ал тақырыптар жылына үш рет қайталанып отырады.
Сарапшылар пікірі
ҚР Оқу-ағарту министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитетінің төрайымы Насымжан Оспанованың айтуынша, тәжірибе көрсеткендей, мұндай сабақтар балалардың алаңдаушылығын азайтып, шынайы өмірде де, интернетте де дұрыс шешім қабылдауына көмектеседі.
Бұған дейін, 2024 жылы, бұл пән алғаш рет сынақ ретінде енгізілген болатын. Жоба балаларды зорлық-зомбылықтан қорғауға бағытталған 2023–2025 жылдарға арналған кешенді жоспар аясында жүзеге асырылды. Бағдарлама мұғалімдер мен психологтарға арналған вебинарлар, консультациялар және полиция, ТЖМ мен медицина қызметкерлерінің қатысуымен өткізілген шаралар арқылы қолдау тапты.
Қоғамдық маңызы
Сарапшылардың пікірінше, қазіргі таңда балалардың қауіпсіздігі тек отбасында ғана емес, мектеп қабырғасында да жүйелі түрде үйретілуі тиіс. Әсіресе интернет алаяқтары мен кибербуллинг жағдайларының артуы осындай сабақтардың қажеттілігін күшейтті. Педофилия мен зорлық-зомбылық фактілерінің алдын алу үшін мұндай бастамалардың дер кезінде қолға алынуы қоғам үшін маңызды қадам болып отыр.
Қазақстанда 2025 жылдан бастап қайта енгізілетін «Жеке қауіпсіздік» пәні балалардың өзін-өзі қорғау дағдыларын қалыптастырып қана қоймай, олардың жауапкершілігін арттыруға ықпал етеді. Бастама балалардың құқықтарын қорғау жүйесінің маңызды бөлігі ретінде елдің қауіпсіздік саясатының ажырамас элементіне айналмақ.
