Ұлттық экономика министрлігі, Ұлттық банк және Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі 2026–2028 жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл бағдарламасының негізгі бағыттарын түсіндіру мақсатында ұйымдастырылған өңірлік консультациялық кездесулерін аяқтады. Қорытынды онлайн-кеңеске «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы, «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингінің аймақтық филиалдары, кәсіпкерлер және жергілікті атқарушы органдар қатысты. 27 қараша мен 5 желтоқсан аралығында еліміздің барлық өңірінде өткен жиындарға 500-ден астам адам қатысқан.

Бұл консультациялар бағдарламаның мазмұнын бизнес-қауымдастыққа, әкімдіктерге және экономиканың нақты секторына түсіндіру, сондай-ақ кәсіпкерлердің сұрақтарына нақты жауап беру мақсатында жүргізілді. Әр өңірде өткен кездесулерде бағдарламаның тиімділігі, оның макроэкономикалық тұрақтылықты нығайтудағы рөлі және экономиканы әртараптандыруға бағытталған негізгі құралдар кеңінен түсіндірілді.

Бағдарламаның басты мақсаты — орнықты өсім және жаңа экономикалық модель қалыптастыру

19 қарашада Үкімет отырысында ұсынылған бұл бағдарлама инфляцияны төмендетуді, экономикалық өсім динамикасын тұрақтандыруды, ішкі өндірісті ұлғайтуды және халықтың әл-ауқатын ұзақ мерзімге арттыруды көздейді.

Ұлттық экономика бірінші вице-министрі Азамат Әмриннің айтуынша, бағдарламадағы бастамалар орта мерзімде ел экономикасының жаңа тұрақты моделін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Ол өндірістік сектордағы белсенділікті арттыруға, бизнестің инвестициялық белсенділігін күшейтуге және экономиканы жеткізілім тізбегі бойынша кешенді дамытуға бағытталған.

«Бәйтерек» холдингі — негізгі оператор

Бағдарламаны жүзеге асырудың негізгі операторы ретінде «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі белгіленіп отыр. Холдинг кәсіпкерлікті дамыту, экспортты қолдау, агроөнеркәсіптік кешенді ілгерілету және тұрғын үйге қолжетімділікті арттыру бағыттары бойынша негізгі қаржылық механизмдерді іске асырады.

Холдингтің 2026 жылға арналған жобалық портфелі мынадай құрылымнан тұрады:

– 42% — химия және мұнай-газ химиясы секторлары;

– 19,6% — көлік және логистика;

– 12,1% — энергетика саласы;

– 7,1% — тау-кен металлургия кешені;

– 6,4% — агроөнеркәсіп және тамақ өнеркәсібі.

Үкімет 2026 жылы холдингтің капиталын 1 триллион теңгеге дейін толықтыруды жалғастырады. Бұл қаражат экономикадағы ірі инвестициялық жобаларды қаржыландыруды кеңейтуге мүмкіндік береді. Ал 2027–2028 жылдарға арналған қосымша қаражат экономикалық жағдай мен салалардың қажеттілігіне қарай бөлек қаралады.

«Инвестицияға тапсырыс» — жаңа мүмкіндіктер құралы

Бағдарламаның маңызды бағыты — «Инвестицияға тапсырыс» тетігі. Бұл механизм өңірлердегі әкімдіктермен бірлесіп, нақты саладағы жобаларды анықтауға және оларды қаржыландыруға мүмкіндік береді.

Барлық жобалар ұлттық цифрлық платформаға енгізіліп, бірыңғай жүйе бойынша сүйемелденетін болады. Мұндай тәсіл инвесторларға ашықтықты арттырып, өңірлер үшін жаңа инвестициялық мүмкіндіктер қалыптастырады.

Экспортқа бағытталған жобаларға шағын және орта бизнес тарапынан қызығушылық жоғары екені байқалады. Бұл бағытта холдинг жобаларды 20% — кәсіпкердің меншікті қаржысы, 80% — «Бәйтерек» тарапынан қарыздық қаржыландыру есебінен қолдауды жоспарлап отыр.

Өңірлік сараптамалар және жаңа өндірістер құруға ұсыныстар

Холдинг өңірлердің ерекшелігіне қарай жаңа өндірістер ашуды қолдауды көздейді. Ұсынылған бағыттар өңірдің табиғи ресурстары, көлік-логистикалық желісі, инфрақұрылымы және туризм әлеуетіне негізделген.

Мысалы, көлік дәліздері өтетін өңірлерге логистикалық хабтар, минералдық ресурстарға бай аймақтарға өңдеу кәсіпорындары, туризм әлеуеті жоғары аймақтарға сервистік индустрияны дамыту жобалары ұсынылады.

Кәсіпкерлер қойған сұрақтар және пайыздық мөлшерлеме мәселесі

Кеңестер барысында кәсіпкерлер тарапынан көптеген сұрақтар қойылды. Олардың ішінде жиі көтерілгендері:

– шағын және орта бизнесті қаржыландыруға қолжетімділік;

– пайыздық мөлшерлеменің жоғары болуы;

– шағын өнеркәсіп аймақтарын құру;

– МЖӘ тетіктерін жетілдіру;

– өнім өткізу нарығына шығу жолдары.

Кәсіпкерлерді ерекше қызықтырған мәселе — жобаның барлық мерзімінде пайыздық мөлшерлемені субсидиялау тетігі болды.

Бұл сұраққа жауап берген «Бәйтерек» өкілдері «Даму» қорының бағдарламаларын трансформациялау аясында субсидиялау көлемі қысқарғанын, енді ол тек ЭҚЖЖ тізбесіне кіретін жобаларға және 200 млн теңгеге дейінгі қаржыландыруға ғана сақталатынын түсіндірді.

Негізгі қолдау механизмі ретінде екінші деңгейлі банктерді төмен мөлшерлемемен қорландыру ұсынылады. Бұл кәсіпкерлерге жобаның толық мерзімі бойы жылдық 12,6% мөлшерлемемен несие алуға мүмкіндік береді.

Қаржыландыруға тұрақты кепілдік беру үшін қаражат тікелей «Бәйтерек» арқылы бөлініп, «Даму» қорына бағытталған. Осылайша, кәсіпкер жобасын қаржыландыру барысында болашақтағы бюджет шешімдеріне тәуелді болмайды.

Жалпы қорытынды

Өткен кеңестер бағдарламаның ашықтығын қамтамасыз етті және бизнес өкілдеріне нақты түсінік берді. Іс-шараларға қатысушылар экономикалық саясаттағы жаңа тәсілдер, ұзақмерзімді қолдау құралдары және өңірлік инвестициялық мүмкіндіктер туралы толық ақпарат алды.

Жаңа бағдарлама іске аса бастасымен, экономиканың нақты секторындағы белсенділік артып, кәсіпорындар үшін ұзақмерзімді әрі болжамды қаржыландыру платформасы қалыптасады.